Soms treffen we op gedecoreerde kleipijpen een beroep aan. Zo zullen de meesten van ons wel de korendrager of molenaar kennen, met aan de keerzijde een molen. Ook de pijpjes met een speelman of koorddansers zou je als beroepsvoorstellingen kunnen aanmerken. En de droogscheerder, die op een pijpje staat ter herinnering aan het Leidens Ontzet, oefent eveneens zijn beroep uit.

Het pijpenkopje dat ik nu onder de aandacht wil brengen is wat minder algemeen en toont een leuke voorstelling van een stratenmaker en zijn maat. Op de linkerzijde van de ketel zien we de stratenmaker die een kasseienstraatje aan het leggen is. Hij brengt net een kassei aan met zijn linkerhand, die hij vervolgens met de in zijn rechterhand gehouden stratenmakershamer zal aantikken.

Boven zijn hoofd zien we als decoratie een stamper, waarmee het straatje — eenmaal gelegd — kan worden aangestampt. Grappig om te zien is dat de kasseien als het ware overlopen in de parelnaad. Onder de stratenmaker zien we de gekroonde 29, het merk van de pijpenmaker.

Op de rechterzijde van de ketel zien we de maat van de stratenmaker, een belangrijke functie, aangezien hij de stratenmaker voortdurend van zand en stenen ("kasseien") moet voorzien. We zien dat hij daarvoor gebruikmaakt van een kruiwagen. Grappig is dat deze maat tijdens zijn werk toch in de gelegenheid is om zijn pijpje te roken.

Als decoratie zijn boven zijn hoofd een spade en een houweel aangebracht — gereedschappen die onontbeerlijk zijn voor de stratenmaker. Op de linkerzijde van de ketel zien we vaag, op de zijkant van de hiel, het wapen van Gouda afgebeeld. Dit geeft aan dat het pijpje in Gouda gemaakt moet zijn na 1739.

De datering van dit pijpje schat ik rond 1740–1760, wat ons brengt bij de mogelijke pijpenmaker Willem Wintjes of Joris de Liefde

Kinderprent laat 18e eeuw

Opvallend is dat zowel op de pijp als de prent de stratenmaker niet op zijn knieén zit, maar op een rond krukje met één poot

(Bron Kees Faas)

The Paver and His Mate

This decorated clay pipe bowl shows a charming and uncommon depiction of a paver and his assistant at work. On the left side, the paver is laying cobblestones, placing one with his left hand while preparing to tap it with a hammer in his right. Above him is a tamper, and the cobblestones appear to flow playfully into the pipe’s seam. Beneath the scene is the crowned “29” — the maker’s mark.

On the right side, his assistant pushes a wheelbarrow filled with sand and stones, an essential role in the paving process. Amusingly, he is still able to enjoy a smoke while working. Above his head are a spade and pickaxe — vital tools for the trade.

A faint Gouda coat of arms on the heel suggests the pipe was made after 1739. Based on its features, the pipe dates to around 1740–1760 and may have been made by Willem Wintjes or Joris de Liefde.