Calslagen, dat ook wel met een K geschreven werd, lag aan een oude handelsroute tussen Amsterdam en Leiden en was in de 17e en 18e eeuw een ambachtsheerlijkheid met een rijke geschiedenis. De bewoners van het dorp hielden zich bezig met veenderij en landbouw. Calslagen was tot mei 1845 een zelfstandige gemeente. Het grondgebied werd later verdeeld over de gemeenten Leimuiden, Aalsmeer en Uithoorn.

In het boek De Nederlandse Kleipijp van D.H. Duco uit 1987 staat op bladzijde 89, nummer 464, een barokke pijp afgebeeld met op de rechterzijde van de steel de tekst LICHTIVS. Dezelfde pijp heeft aan de linkerzijde van de steel de datering ANNO 1632. Als hielmerk draagt deze pijp een vijfbladige roos. Lichtius staat waarschijnlijk voor de latinisering van de naam Licht of Ligt, vermoedelijk de naam van de pijpenmaker. In het boek wordt echter niet duidelijk in welk productiecentrum hij actief was. Wel worden de Amsterdamse pijpenmakers William Lee en Evert Franc genoemd bij de beschrijving van soortgelijke pijpjes.

In 2007 werden in de buurtschap Calslagen, op de dijk, twee fragmenten los van elkaar gevonden die precies op elkaar pasten en samen een bijzonder zeldzaam fragment van een barokpijp vormen. Op de dijk waar de fragmenten zijn gevonden, is al honderden jaren geen bewoning meer, maar op een kaart uit circa 1650 is er wel bebouwing ingetekend. Deze pijp dateert uit dezelfde periode als de pijp die in De Nederlandse Kleipijp wordt beschreven en geeft meer duidelijkheid over de herkomst ervan.

Aan het fragment is te zien dat de pijp rijkelijk floraal versierd is met vruchten en rozen. Opvallend is dat het fragment laat zien dat de pijp voorzien was van een uitzonderlijk grote hiel, zoals we die ook kennen van 17e-eeuwse pijpen die in Rotterdam zijn vervaardigd. Centraal op de grote hiel zien we opnieuw het hielmerk van de vijfbladige roos. Rond het roosmerk staat echter nu de tekst LICHTIVS GOVDA INVENT, wat aantoont dat de pijp door Lichtius – of zoals hij zich noemde – in Gouda is geproduceerd. Daarmee is bewezen dat deze pijp van dezelfde maker is als de pijp die beschreven wordt in De Nederlandse Kleipijp.

Uit de literatuur is geen pijpenmaker uit die periode met deze naam bekend. De tekst rond het roosmerk wordt gescheiden door een zespuntige roos. Helaas ontbreekt de ketel, maar ik vind het fragment zo bijzonder dat ik het graag onder de aandacht wil brengen.

Met dank aan de vinders Hans en Mardina Trommel voor de informatie en de foto's

Beschrijvingssystematiek