De pijpenmakerij in Utrecht heeft een rijke geschiedenis, al is deze minder bekend dan die van Gouda, de onbetwiste pijpenhoofdstad van Nederland. Hieronder een overzicht van de belangrijkste aspecten van de Utrechtse pijpenindustrie:

Geschiedenis en locatie

• De Utrechtse pijpenindustrie ontstond vroeg in de 17e eeuw. De eerste pijpenmakers waren waarschijnlijk Engelse en Schotse soldaten die in de stad gelegerd waren.

• De meeste pijpenmakerijen bevonden zich in het gerecht Lauwerecht, net ten noorden van de stad. Dit had te maken met het feit dat pottenbakkers, die de pijpen moesten bakken, hier al sinds de 14e eeuw gevestigd waren vanwege het brandgevaar. Omdat de ongebakken pijpen erg kwetsbaar waren, vestigden de pijpenmakers zich zo dicht mogelijk bij de ovens.

Kenmerken van Utrechtse pijpen

• Utrechtse pijpen onderscheiden zich door hun relatief slanke en recht opstaande kopmodel, vooral in de vroege periode (begin 17e eeuw).

• Vaak zijn de pijpen voorzien van het wapen van Utrecht. Soms staat dit wapen gekroond op de hiel of als zijmerk op de pijpenkop.

• Bekende merken en initialen op Utrechtse pijpen zijn onder andere:

  • "De Zwaan": Dit merk werd veel gebruikt door pijpenmakers rond de Vecht in de wijk Lauwerecht.

  • Gekroonde initialen, zoals IP (Joseph Peex), DVS (David van Sorgen) en HVS (Hendrik Versluijs).

• De kwaliteit van de Utrechtse pijpen was over het algemeen wat minder dan die van de Goudse pijpen, die bekend stonden om hun fijne afwerking. Dit is te zien aan de gravering van merken, die in Utrechtse versies vaak minder nauwkeurig en primitiever zijn.