In de eerste helft van de 18e eeuw komen we pijpjes tegen waarvan de betekenis van de voorstelling moeilijk te achterhalen is. Zo zien we op een pijpje, gevonden in Zevenhuizen, op de linkerzijde van de ketel een vogelverschrikker met hoed, geplaatst binnen een omlijsting van bladranken. Op de rechterzijde van de ketel staat een pauw, met daarboven het wapen van Leiden, eveneens binnen een omlijsting van bladranken. Of deze voorstellingen onderling verwant zijn, is mogelijk, maar dat heb ik tot op heden nog niet kunnen achterhalen.
Vogelverschrikker / Pauw Wapen van Leiden
Vogelverschrikkers worden al gebruikt sinds de mens zijn eigen gewassen begon te verbouwen om in zijn voedselvoorziening te voorzien. Het exemplaar op de pijp is een aangeklede stropop die op akkers, in tuinen of boomgaarden werd geplaatst, zodat vogels zouden denken dat er een mens aanwezig was om hen te verjagen.
Als we kijken naar de symboliek of betekenis achter een vogelverschrikker, dan gaat het om een mager, lelijk, slordig en schrikaanjagend figuur. Het woord vogelverschrikker werd ook als scheldwoord gebruikt, en het staat vermeld in het Fransch-Nederduitsch Woordenboek uit 1835.
1a. RS
1b. Zevenhuizen
2a. Trechter
2b. Vogelverschrikker met hoed florale omlijsting / Pauw, Wapen van Leiden florale omlijsting
2d. -
2e. Ongeglaasd
2f. Gebotterd
2g. Geen radering rondom de ketelrand
2h. -
3a. -
3b.
3c. -
4. 1710 - 1740
5. West Nederland
6. -
7. -
Literatuur:
In the first half of the 18th century, we come across clay pipes with depictions whose meaning is difficult to determine. One such pipe, found in Zevenhuizen, features on the left side of the bowl a scarecrow wearing a hat, framed by decorative foliage. On the right side of the bowl, there is a peacock, with the coat of arms of Leiden placed above it, also within a leafy border. Whether these images are thematically connected is possible, but I have not yet been able to confirm this.
Scarecrows have been used since humans first began cultivating their own crops for food. The figure depicted on the pipe is a dressed straw dummy, traditionally placed in fields, gardens, or orchards to trick birds into thinking a person was present to scare them away. When considering the symbolism or meaning behind a scarecrow, it typically represents a thin, ugly, messy, and frightening figure. The term scarecrow was also used as an insult, and it appears in the Fransch-Nederduitsch Woordenboek (French–Dutch Dictionary) of 1835.